1 op de 3 jongeren ervaart prestatiedruk en ik ben daar mede schuldig aan. Jij misschien ook wel…
Op dit moment is er een landelijke campagne bezig die ‘#GoedGenoeg’ heet. Met deze campagne willen ze jongeren o.a. laten inzien dat iedereen wel eens twijfelt, een slechte dag heeft of het niet allemaal op orde heeft. Dat de realiteit soms écht anders is en gaat dan ze zien in hun omgeving of op social media. Het perfecte plaatje bestaat misschien dan wel, maar het perfecte leven niet.
Clubje hier, afspraak daar, selfie erbij…. ze hebben het er maar druk mee.
Uit onderzoek blijkt dat nu, april 2023, 1 op de 3 jongeren druk ervaart. Prestatiedruk om het allemaal goed te doen. Met nadruk op ‘allemaal’. Jongeren en kinderen moeten veel ballen in de lucht houden. En dan bedoel ik niet de tennis- of voetbal. Net als hun ouders, hebben deze kinderen veel verplichtingen naast school. Veel kinderen zitten op een sport of soms wel 2, spelen een muziekinstrument, zitten op zwemles, hebben bijles of een bijbaan. Veel schakelmomenten dus. Veel activiteiten met een verplicht ‘show up’ karakter.
Bij een eerder onderzoek in december 2021, kwam ook al naar voren dat hoe ouder ze worden, hoe meer prestatiedruk ze ervaren. En dan meisjes ook nog meer dan jongens en dat ze de prestatiedruk vooral voelen vanuit school, thuis, de directe omgeving en de laatste jaren ook meer vanuit sociale media.
Want wat is prestatiedruk nu eigenlijk? Plat gezegd is het de druk die je voelt bij het leveren van een prestatie. Of de druk die je ervaart omdat je het gevoel hebt dat je iets ‘heel goed moet doen’ (= prestatie). Die prestatie kan voor ieder meisje heel anders zijn. De één vindt het geven van een boekbespreking vreselijk, de ander het maken van een rekentoets of dictee. In de meeste gevallen is er een beoordeling aan gekoppeld. Die beoordeling, die door een ander wordt gegeven, zorgt voor de extra druk. En daar komt mijn rol in dit geheel. Als juf ben ik namelijk ook een “beoordelaar”. Ik check, vink af en controleer ook of de kinderen uit mijn klas bepaalde doelen halen of nog niet. Deze rol voelt niet altijd goed, zeker niet omdat ik weet, zie en ervaar wat het met sommige kinderen doet of kan doen.
Schoolstress door prestatiedruk neemt toe of is het andersom?
Natuurlijk wil iedereen een mooi cijfer of fijne beoordeling krijgen. Als juf ben ik daar altijd alert op én voorzichtig mee en probeer de kinderen altijd van positieve feedback te voorzien. Bij een positieve beoordeling voelen ze zich gewaardeerd. De inzet, de moeite, de stress en strijd wellicht, wordt vergeten en iedereen heeft alleen nog maar oog voor het resultaat: het cijfer. Op het moment dat die beoordeling dan negatief uitpakt, betrekt het kind dat vaak op zichzelf. Dat doen kinderen met een laag zelfbeeld en lage eigenwaarde nóg sterker. Ergens ook wel logisch, want zij heeft haar tijd (al dan niet voldoende) er in gestoken, zij heeft de toets gemaakt. Maar het venijn zit hem in de waardering die ze zichzelf hierdoor geven. Of eigenlijk het gebrek aan deze waardering.
Nou werk ik niet veel met pubermeiden, maar de pubermeiden die ik heb gezien in mijn praktijk ervaren hetzelfde als de meeste meiden van een jaar of 9 a 10 die bij mij komen. Ze ervaren namelijk allemaal stress. Schoolstress. Soms zijn ze er echt ziek van. Lichamelijke klachten, slecht slapen, piekeren, huilbuien, ruzies of uitstelgedrag. Ook ik merk, hoe ouder, hoe meer ‘last’ ze ervan hebben. Dat de kritische stemmetjes en overtuigingen hardnekkiger zijn en dat de eigenwaarde al gedaald is, met een negatief zelfbeeld en faalangst tot gevolg. Dat samen zorgt weer voor meer schoolstress en verhoogt zo de druk om goed te (willen) presteren… Daarom ben ik ook zó blij dat deze ouders vroeg aan de bel trekken. Dat ze zien dat hun dochter worstelt met haar zelfvertrouwen en dat haar zelfbeeld, eigenwaarde en veerkracht afneemt.
Eigenwaarde verweven met het resultaat.
De eigenwaarde die een (puber)meisje heeft, komt onder druk te staan wanneer ze schoolstress/prestatiedruk ervaart. De eigenwaarde wordt namelijk gelinkt aan het cijfer, de beoordeling die ze krijgt. Dus een goed cijfer zorgt voor een (redelijk, vaak tijdelijke) goed gevoel over zichzelf. Maar een slechte beoordeling zal ze volledig aan zichzelf wijten. Ik kan ook niets. Zie je wel, ik ben dom. Ze hebben de buitenwereld, de beoordelingen, de waarderingen van een ander nodig om goed over zichzelf te kunnen denken. Dat is iets wat je niet wilt hebben! Dat is iets wat je niemand gunt.
Jonge meiden flexibeler in het aanleren nieuwe gedachten en gedrag.
In mijn praktijk werk ik veel met meiden van rond de 10 jaar die dit ook doen. Die hun eigenwaarde halen uit de omgeving. Dat is iets wat gegroeid is, ontstaan is door een onzekere situatie of negatieve (school) ervaring. Een van de eerste dingen die ik dan ook altijd met ze doe is te onderzoeken waar ze allemaal wél goed in zijn, opzoek naar kwaliteiten, hoe groot of hoe klein ook. Iedereen heeft ze. Iedereen zet ze in. Onbewust én bewust. Dat is een leerproces dat zich vaak dient te herhalen. Dit is iets wat ze moeilijk vinden. Iets ‘goeds’ vinden over zichzelf. En gaande weg leren ze zichzelf te waarderen ongeacht de uitkomst van de toets of de beoordeling. Kunnen ze hun eigen inzet waarderen en accepteren dat daar een bepaald resultaat bij hoort.
Makkelijk? Nee. Maar wel mogelijk. In de landelijke campagne wordt hier ook aandacht aan besteed. Juist het hebben en voelen van eigenwaarde is essentieel om met prestatiedruk om te kunnen gaan. Het vergroot je veerkracht om met tegenslagen om te gaan. Ik zie de meiden in mijn praktijk dit vrij snel oppakken. Juist omdat ze nog maar 9 zijn, omdat ze nog niet zo lang in het schoolsysteem meegaan en daar of thuis/op sportclub worden beoordeeld. Maar ergens is het natuurlijk diep triest dat ze hier nu ál last van hebben, omdat ze in het schoolsysteem meedraaien en de druk voelen van thuis, de sportclub, de vriendenclubjes…
Laten we ze vooral meegeven: jij bent goed genoeg! Hoe dan ook. Altijd.
Mocht je merken dat jouw dochter vastloopt door schoolstress en hierdoor faalangstig, perfectionistisch, somber gedrag en een negatief zelfbeeld ontwikkelt, neem dan contact met mij op via Cathalijne@kindercoachgoedgemutst.nl. Dan beginnen we snel met het opbouwen en vergroten van haar zelfbeeld en veerkracht, zodat ook zij weer positief, ontspannen en vol zelfvertrouwen haar schoolwerk kan doen. Weet je welkom, jij en je fantastische dochter.